PRZYRODA

Marfu · Posty: 1983 Skąd: Jabłonna

Co to jest koziołek, czyli budowa ciała krajowych nietoperzy

Nietoperze są ssakami, a zatem posiadają cechy charakterystyczne dla przedstawicieli tej gromady. Można tu wymienić pokrycie ciała włosami, obecnoć gruczołów mlecznych u samic, charakterystyczną budowę szkieletu, uzębienie, żyworodnoć.

Powiększony sutek karmiącej samicy karlika większego
fot. Judy, Marfu

portret karlika większego
fot. mopek

Jednak osiągnięcie przez nie zdolności aktywnego lotu spowodowało powstanie wielu przystosowań, które wyróżniają nietoperze od innych ssaków. Najbardziej rzucającą się cechą nietoperzy są skrzydła. Zbudowane są one z błony lotnej rozpiętej na kościach kończyny przedniej, tylnej i na ogonie. Wyróżniamy następujące części błony lotnej: błona przedskrzydłowa (propatagium, na zdjęciu A), błona międzypalcowa (chiropatagium lub dactylopatagium, B), błona skrzydłowa (plagiopatagium, C), błona ogonowa (uropatagium, D).

Budowa skrzydła nietoperza (nocka dużego). A – błona przedskrzydłowa, B – błona międzypalcowa, C – błona skrzydłowa, D – błona ogonowa, E – ramię, F - przedramię, G - kciuk, H – drugi palec, I – trzeci palec, J – czwarty palec, K – piąty palec
fot. Judy, Marfu

Błona lotna składa się z dwóch warstw bardzo delikatnej i elastycznej skóry, między którymi przebiegają naczynia krwionośne oraz włókna nerwowe. Powierzchnia jej jest naga, jedynie fragmenty położone bliżej tułowia lub przy kościach są niekiedy pokryte rzadkim futerkiem. Kości kończyny przedniej są silnie wydłużone, zaś kości śródręcza i palców pozrastane. Jedynie kciuk nie jest objęty błoną lotną – jest krótki i zakończony pazurem (pozostałe palce nie mają pazurów).

Borowiec wielki – wyraźnie widoczne porośnięcie futerkiem przylegającego do ciała brzegu błony skrzydłowej oraz bardzo słabo widoczne porośnięcie jej futerkiem wzdłuż przedramienia oraz w okolicach nadgarstka
fot. Judy, Marfu

Tylne kończyny są dobrze rozwinięte, zakończone pięciopalczastymi stopami, zaopatrzonymi w pazury umożliwiające poruszanie się oraz zaczepianie na spoczynek. Błona skrzydłowa sięga do nasady palców, do pięty lub – sporadycznie – przyczepiona jest w połowie odległoci między nimi, za ogonowa zawsze do pięty.

Przyczepienie błony skrzydłowej do stopy. Z lewej strony błona przyczepiona jest do stopy, na wysokości początku ostrogi (nocek rudy), z prawej – do nasady palców (nocek wąsatek)
fot. Judy, Marfu

Ogon jest bardzo dobrze rozwinięty, prawie w całości objęty błoną. Jedynie u mroczków koniec ogona wystaje kilka milimetrów poza błonę. Wyłączną cechą nietoperzy jest tzw. ostroga, długa chrząstka biegnąca od pięty w kierunku ogona, wzdłuż brzegu błony lotnej. U części gatunków poza ostrogą występuje jeszcze niewielki fałd skórny (tzw. płatek), niekiedy wzmocniony poprzeczną chrząstką.

Błona ogonowa borowca wielkiego. A - płatek za ostrogą, B - poprzeczna chrząstka, C - ostroga, D - koniec ostrogi
fot. Judy, Marfu

Błona ogonowa gacka brunatnego – widoczny brak płatka za ostrogą oraz zakończenie ostrogi wystającym dzyndzelkiem
fot. mopek

Kształt skrzydeł związany jest ze sposobem lotu. Gatunki latające szybko mają skrzydła długie i wąskie (np. nasze borowce), zaś latające powoli, bardziej zwrotne, mają skrzydła stosunkowo krótkie i szerokie (np. mroczek późny).

Zróżnicowana szerokość skrzydła nietoperzy. U góry – borowiec wielki (skrzydło wąskie), u dołu mroczek późny (skrzydło szerokie)
fot. Judy, Marfu

Na głowie najsilniej rzucają się w oczy uszy tych zwierząt. Ich wielkoć jest różna – u części gatunków są niewielkie, umieszczone po bokach głowy, u innych zaś ogromne, równe niemal długoci ciała. Niekiedy stykają się ze sobą na środku głowy (gacki, mopek). U większości gatunków w otworze usznym znajduje się charakterystyczny płatek skórny, tzw. koziołek (tragus). W zależności od gatunku jest on wydłużony i szpiczasty lub zaokrąglony, bądź krótki i szeroki, czasami rogalikowato wygięty.

Zróżnicowanie kształtu koziołków nietoperzy. Koziołek lancetowany, zaostrzony: A - nocek wąsatek, B – nocek duży, C – gacek brunatny; koziołek grzybkowaty: D – borowiec wielki, E – mroczek posrebrzany; koziołek tępy, rogalikowaty: F - karlik większy
fot. Judy, Marfu, mopek

U podkowcowatych koziołek nie występuje, zaś po drugiej stronie ucha znajduje się antytragus (patrz wykład o podkowcach). Podkowce odznaczają się także charakterystycznymi naroślami na nosie, które zostaną szczegółowo omówione również w trakcie wykładu o tych nietoperzach. Oczy u krajowych gatunków są niewielkie. Stąd prawdopodobnie wziął się dość powszechny, oczywicie błędny, pogląd, że nietoperze są ślepe. Ubarwienie większości gatunków nietoperzy jest mało atrakcyjne, przeważają barwy szaro-brązowe, w różnych odcieniach i kombinacjach. Wyróżnia się wyraźnie mroczek posrebrzany, którego futerko na brzuchu jest białe, zaś na grzbiecie czarne z srebrnymi końcówkami włosów. Dwubarwność (lub trójbarwność) włosów nietoperzy jest bardzo często spotykana. Mutacje barwne spotykane są u nietoperzy bardzo rzadko. Sporadycznie spotykano osobniki melanistyczne, rufistyczne czy częściowo albinotyczne. Całkowity albinizm jest niesłychanie rzadki. Krajowe nietoperze są niewielkie. Najmniejsze ważą kilka gramów, a długość ich przedramienia ledwie przekracza 3 cm. Największy (nocek duży) waży do 40 gramów, zaś jego przedramię mierzy ponad 6 cm.

mopek · Wysłany: 2004-10-30, 20:42

można zadawać pytania - oczywicie sensowne

Batman · Posty: 2290

Cytat:

Koziołek lancetowany, zaostrzony

Często też jest okrelany jako nożowaty

echen · Posty: 574 Skąd: Łomża

Czy tylko u mnie nie widać zdjęć powiększonego sutka i portretu karlika większego, czy macie to samo, czyli też nie macie?

krotom · administrator ludź od prądu Posty: 10375 Skąd: Brodnica

u mnie wszystko widać (proponuje CI odwierzyć strone, powinno pomóc) :roll:

echen · Posty: 574 Skąd: Łomża

Nie pomogło. Dalej mam tylko podpisy do tych fotek. Ale nic to, szkoda tu miejsca na opisywanie indywidualnych problemów "technicznych".

mopek · Wysłany: 2004-11-01, 08:15

a teraz?

sutek:

portret:

echen · Posty: 574 Skąd: Łomża

No to teraz już nie w?tpię że nietoperze należ? do ssaków :wink:

. Dziękuję.

kania ruda · specjalistka;) Posty: 296 Skąd: Warszawa Praga

Przegladam sobie to nasze Forum przyroda od dluzszego czasu, przechodze miedzy roznymi subforami. teraz przyszedl czas na nietoperze, oprzejrzalam sporo tematow i wreszcie stwierdzilam ze wejde do akademii i sie czegos konkretnego naucze, podrukuje sobie wyklady i zaczne zakuwac....
a tu taki klops!

wchodze i nie ma zdjec, rozumiem ze jest to zwiazane ze zmiana serwera, jestem maksymalnie niepocieszona!!!!!!!! :cry: